SAĞLIK ÇALIŞANLARINA ŞİDDET UYGULANMASI DURUMUNDA İZLENECEK YOLLAR: BEYAZ KOD
Sağlık çalışanlarına şiddet devam etmekte, bu durum sağlık çalışanlarının pandemi ortamında güçlükle yürüttükleri işlerine yeni zorluklar eklemektedir. Sağlık çalışanlarına şiddet, sağlık hukuku ve sağlık hukukçularının eğilmesi gereken en önemli ve hayati alanlardan birini oluşturmaktadır.
Üzülerek söylemek gerekir ki, sağlık çalışanlarının bir bölümünün, bir şiddet durumunda izlenecek yol hakkında geniş bir bilgi sahibi olmadıkları, bu nedenle yanlış yönlendirilebildikleri ve mevcut olan haklarını bilmediklerinden tam anlamı ile kullanamadıkları görülmektedir. Bu serimizde, sağlıkta şiddet durumunda izlenecek yollar, sağlıkta şiddetin nedenleri ve çözüm yolları hakkında bilgilendirme yapacağız.
Şiddete uğrayan bir hekimin veya sağlık çalışanının ilk yapması gereken BEYAZ KOD vermektir. Bunun yanı sıra bir de “vazifeden çekilme hakkını kullanması” söz konusu olabilir. Sonraki aşamalarda ise soruşturma sürecine dahil olma, ceza davasına katılma, maddi ve manevi tazminat davası açma hakları gündeme gelecektir. Bütün bu aşamaları yazı dizimizde aşamalar halinde vereceğiz.
Beyaz kod, olası bir kavga, taciz ve sağlık personeline yönelik bir tehdit olduğu zaman olay yerine en yakın olan güvenlik görevlilerinin intikal ederek olayı çözümlemesi ve kayıt altına almasıdır. Beyaz Kod, kamu ve özel tüm hastanelerdeki şiddet olaylarını izlemek ve müdahale etmek üzere oluşturulmuş bir süreçtir.
Beyaz kod işleyişini şöyle özetlemek mümkündür:
Mesai saatleri içinde ve dışında hastane içerisinde ve bahçesinde oluşabilecek olası bir saldırı ya da taciz olaylarında öncelikle dahili beyaz kod numarası “1111” aranır. Uyarıyı alan güvenlik görevlisi en hızlı şekilde içerisinde olay yerine intikal eder. Olası bir saldırı veya taciz olması durumunda diğer güvenlik görevlilerine telsiz ile haber verilerek olay yerine süratle intikalleri sağlanır. Gerektiği durumlarda kolluk kuvvetlerine haber verilir. Olaya müdahil olan güvenlik görevlisi sağlık personelinin güvenliğini sağlamak suretiyle ilgili kişinin eylemine son vererek olay yerinden uzaklaştırır. Gerekirse kolluk kuvvetleri gelene kadar alıkoyulur.
Olayla ilgili Beyaz Kod Olay Bildirim Formu; olay saati, olay nedeni, oluş şekli, olaya karışanlar vs. gibi bilgileri eksiksiz doldurulur, güvenlik görevlisi tarafından imza altına alınarak kalite yönetim birimine teslim edilir.
Şiddet olayını kurum yöneticileri derhal, 24 saat hizmet veren 113 numaralı telefonla Beyaz Kod Birimi’ne bildirir. Eş zamanlı olarak olay kurumun hukuk birimine ve adli mercilere intikal ettirilir, ardından da Sağlık Bakanlığı’nın internet sitesindeki (https://beyazkod.saglik.gov.tr/Giris.aspx) “Beyaz Kod Bildirim Formu” doldurulur. Şiddete uğrayan sağlık çalışanı da 113’ü doğrudan arayabilmektedir.
Beyaz kod kapsamında olsun veya olmasın kamu görevi sırasında ve görevi sebebiyle işlenen suçların takibi şikâyete bağlı olmayan suçlardan olması dolayısıyla, mağdurun şikâyetinin veya herhangi bir şikayetin olup olmadığına bakılmaksızın, kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suçun işlendiğini öğrenen yöneticiler tarafından olayın adli mercilere intikalinin sağlanması hukuki bir gerekliliktir.
Bildirim üzerine Beyaz Kod Birimi, olayın adli makamlara intikal ettirilip ettirilmediğini araştırır, bu yapılmamışsa olay derhal adli makamlara iletir. Beyaz Kod Birimi, ayrıca şiddet olayının gerçekleştiği sağlık kurumunun hukuk birimlerine de olayın bildirildiğini teyit eder.
Öte yandan, şiddet olayının sonrasında, olayın meydana geldiği sağlık kurumu içerisinde de Çalışan Güvenliği Komitesi, Beyaz Kod olay bildirimlerini toplantılarda analiz eder, olaylarla ilgili incelemeleri yapar, gerekli kararları alır, gerekirse düzeltici ve faaliyet yapmak üzere üst yönetime rapor sunar. Olay yeri kamera kayıtları, yedeklenmek suretiyle kolluk kuvvetlerine teslim edilir. Beyaz Kod uygulamasına yönelik her dönem tatbikat yapılır. Tatbikat esnasında ne kadar sürede olay yerine ulaşıldığına dair kayıt tutulur. Gerektiğinde düzeltici-önleyici faaliyet başlatılır. Olaya maruz kalan çalışanlara gerekli destek sağlanır. Çalışanlara beyaz kod ile ilgili eğitim verilir.
Sağlık Bakanlığı’nın hukuk birimi, işlenen suçtan mağdur olan personele, bu kişinin vefatı halinde ise kanuni mirasçılarına, talep edilmesi halinde hukuki yardım yapmaktadır. Bunun detaylarına sonraki yazılarımızda değineceğiz.
İkinci bölümde “vazifeden çekilme hakkını kullanması” konusunu, bunun yasal dayanağını ve ne şekilde yapılması gerektiğini ele alacağız.
Şiddetsiz günler dileğiyle…
13.03.2021, Ankara
Av. E. Neval YILMAZ, MD, PhD, LMM
