EDİTÖRLERDEN
Hekimlik tarih boyunca hep ayrıcalıklı ve hikmetli bir meslek olarak kabul görmüştür. Hekimliği hikmetli kılan, insan bedenine dokunabilme ayrıcalığıdır. Hekim ve hasta arasındaki ilişki tarih boyunca çok özgün bir nitelik taşımıştır. Hekimler, bazen şifacı bazen şaman bazen de büyücü olarak insanlar tarafından hep saygı görmüşler ve kutsal olanla ilişkilendirilmişlerdir. Hekimin bu ayrıcalıklı konumu, ona hastasına yapılacak tıbbi müdahale konusunda yetki de vermiştir. Hekimler, uzun yıllar boyunca uygulayıcı olmak yanında karar verici de olmuşlardır. Bu paternalist yaklaşım hekimlere ayrıcalık sağlamakla birlikte ağır bir sorumluluk da yüklemiştir. Geçen zaman tıp mesleğinin de uygulanma biçimini farklılaştırmıştır. Artık bireyin özerkliğinin, kişilik haklarının en önemli öğelerinden birini teşkil etmesi, tıp mesleğini de bambaşka bir biçime sürüklemiştir. Modern tıptaki bu evrilme paternalist hekimlik modelinden otonomiye öncelik veren ve aydınlatıcı, hastayı her karara dahil eden bir hekimlik modeline dönüşmüştür.
İki insanın ilişkisinden söz edilen her durumda kaçınılmaz olarak hukuk işin içine girecek ve kurallarını koyacaktır. Hukuk, tıp gibi insan hayatına müdahil olan bir bilim alanından nasıl uzak kalabilirdi ki? Hukuk ve tıp arasındaki ilişkinin temel sebebi her ikisinin de önceliğinin insan olmasından kaynaklanmaktadır. İnsanın olduğu her yerde, doğumdan ölüme dek bu iki meslek gereklidir.
Bu iki mesleği birçok alanda birbiri ile ilişkilendirmek mümkün olmakla beraber elinizde tuttuğunuz bu kitabın ortaya çıkmasına katkı sağlayan bütün yazarlar hem hekim hem de hukukçudur. Hekimlik mesleğine ve hastaya hukukçu penceresinden bakmak çok başka bir bakış açısı oluşturmamıza neden olmuştur. Hekimler olarak, hukukçuların bizi bazen hiç anlamadıklarına tanık olduk mesleğimizi icra ederken; işin tuhaf yanı hekimler de hukukçu bakış açısını çok anlıyor sayılmazlar. Her iki mesleğin de mensubu olarak hukukçulara biraz tıp, hekimlere de biraz hukuk anlatmak istedik dilimiz döndüğü kadar.
Hekimler mesleklerini yaparken hep şimdi ve burada olmak zorundadır. Kanamalı veya yaşamsal tehlikesi olan bir hastaya müdahale ederken dünyada o insanı yaşatmak dışında önemli tek bir şey kalmaz. Hukukçu ise geçmişte olan bir olaya kanunlar çerçevesinde bakar. Hukukçu elbette bu değerlendirme sırasında hekimin içinde bulunduğu durumu da anlamaya çalışır ancak şimdiki zamandan geçmişe bakmaktadır; bu da onun bakış açısındaki farklılığı oluşturur. Biz Hukukçu Hekimler Enstitüsü’nün kurucuları, üyeleri ve her iki alanın gönül verenleri olarak hem hekim meslektaşlarımıza hem hukukçu meslektaşlarımıza hem de ülkemizin insanına katkı sunmak istedik.
Son yıllarda hekimlik anlayışındaki hasta özerkliği anlayışı en önemli değişikliğe hastanın bilgilendirilmesi ve rıza vermesi konusunda yol açmıştır öncelikli olarak. Son yıllarda “Bilgilendirilmiş Rıza” veya yaygın adı ile “Aydınlatılmış Onam” kavramı ne yazık ki hekimler için bir hukuk sopası haline getirilmiştir. Bu kitabın her iki meslek grubunun zihnindeki birçok soruya yanıt vereceğini ümit ediyoruz. Kitabımızın bütün okuyanlara katkı sağlaması en büyük dileğimizdir.